Nagusiki tamalezko 1200. eta 1512. urteen ondoren Nafarroa Garaiak bortz merinerri ditu: Tuterakoa, Erriberrikoa, Lizarrakoa, Zangozakoa eta Iruñekoa. Bada, eta egungo ikuspegitik bitxia iruditu ahal bazaigu ere, Luzaide izeneko herri muga Zangozakoa da eta…
Gehiago irakurri...1535. urtea. Gaztelak militar konkista odoltsu eta ikaragarri bortitza burutu ondoren, Nafarroa gehiena menperaturik dago, okupazioko armada indartsuaren botapean (irakur Maria Puy Huici edo Pedro Maria Esarteren lan argigarriak). Erresuma zaharrak, mende bat…
Hau dugu Aurizko Pablo Fermin Irigarai Goizueta, Larreko zenak 1922an Gure Herria aldizkarian idatzi zuen hausnarketa: “Toki izenen etorkiari buruz, euskaldun letradunak aspaldidanik ametsetan eta dostetan ari gara […] Ene irizpide Akelarre itzak, akerraren…
1978an German erail zuten. Hona hemen jaiek bizi izan duten unerik erabakiorrena. Izan ere, espainiar poliziak urte hartako sanferminak tiroka puskatu baitzituen. Eta “suspenditu” ziren. 1979an, berriz, hau jartzen zuen azalean: “Pamplona/Iruña”. Eta…
Frankismoaren bukaeran, hogeita hamar urte igaro eta gero, ñabardura “baskista” anitz azaldu zen, zehazki 1968tik: “txistulari”, “danzas vascas”,… 1974 eta 1975ean bilakaera ikaragarria da, Baionako eguna lekuko. Honela zioen, errate baterako, 1975eko sarrerak, Franco…
1939ko egitaraua. Diktadura. Azalean nahiz barruan: “Año de la Victoria” eta “fiestas para honrar al glorioso Obispo y Mártir”. II. Errepublikako demokrazia bortxaz desagerrarazi ondoren erlijioa itzuli da, nabarmenki. Jaiak hogeia arte luzatu dira:…
1931ko sanferminetan jadanik II. errepublika aldarrikaturik zegoen. Bada, jai egitarauaren azalean “zaldiko” bat margotu zuten, haurren pozarakotz. Alkatea Mariano Anso errepublikar jaun aurrerakoia zen, hots, demokrata zena, eta frantsesez idatzirik zegoen liburuxkan irakurtzen ahal…
Duela denbora luzea, ihauteria zelarik, Jose Maria Satrustegi zenari bertzeak bertze sanferminei buruz ari izan nintzaion. Hau da Arbazuko euskaltzainak oparitu zidan gogoeta: “Iruñean dago, ihauteriei buruz, ihauteriak berpiztu nahi bat. Ez da beharrik….
Gipuzkoako Arrasate hirian “Maritxu Kajoia” ohitura berezia dute, tabernarien patroia edo, hots, prozesio desitxurosoaren aitzakiaz betiko kristorena harrapatzea, parranda handia egitea. Bada, eta adinekoek oroitzen dutenez, Iruñeko Jarauta karrikan honelako zerbait asmatu zuten errepublika garaian:…
XIX. mendearen amaieran, Iruñeko zenbait intelektual aberatsen artean nolabaiteko giro euskaltzalea zegoen indarrean. Hor dira Kanpion, Iturralde, Antsoleaga, Oloritz eta bertze; egun ezin baita ukatu haiek idatziriko hainbat lan historiko, filologiko edota arkeologikok harridura sorrarazten…