Joseba Aurkenerena Barandiaran

EUSKAL INAUTEA IZURRITE GARAIAN

Aurten, negulo edo hibernazio luze eta behartuan gaude denok, Hala eta guztiz ere, errito zaharrak atxikitzen jakin izan dugu. Urtarrilaren erdi aldean Uztaritzeko kotilunak karrikaz karrika ibili ziren, hartza eta ama-lurra iratzarri nahian, aurpegian maska…


EUSKAL EMAKUMEAK ETA ERESI ZAHARRAK

Gure historiaren zurrunbiloetatik barna gizon izen anitz iritsi bazaizkigu ere, tarteka hainbat emakumeren izenak agertu izan zaizkigu. Horietako batzuk dira XV. eta XVI. mendeetan, norbait hiltzen zelarik, emazteak, alabak, ahizpak edo beste emakumezko batek egiten…


AGUSTIN ITURBIDE ARANBURU, MEXIKOKO ENPERADOREA

Ainitz izan dira Euskal Herria utzirik, Ameriketako lurretan bizimodu berri hobe baten bila abiatu direnak. Horietako batzuen seme-alabak gaur idazle, politikari, zientzialari, abokatu, kazetari, kultur-eragile… ditugu Ameriketako estatuetan, baina enperadore izatera iritsi den bakarra Agustin…


URTE BUKAERAKO EUSKAL OHITURA ZAHARRAK

Gaur, badirudi Urtats edo Urte Zaharreko besta opatzeko erdal ohiturak bete behar ditugula: hamabi kanpaikaden kontu itsusi eta arrotz hori, kotiloiak, oturuntzak, suziriak eta abar. Arrotzek hori erakutsi digute eta guk itsu-itsuan jarraitzen dugu. Gure…


OLENTZERO ETA NEGUBURUAREN SUA

Gure arbaso zaharren mundu-ikuskeran urtea bitan banatzen zuten, alde batetik uda eta bestaldetik negua. Urtea, bere izenak esaten digun bezala, (ur + te) ur edo eurien kopura eta maiztasuna banatzeko denboraldi luze eta errepikakorra zen,…


AXULARREN ITZALA

Joseba Aurkenerena Barandiaran Liburu honetan azaltzen diren hogei ipuinak euskal unibertsoan garatzen dira, garai eta herrialde ezberdinetan. Badira XIX. mendean, aro napoleonikoaren zorigaiztoko garai haietan gauzatzen direnak, XX. mendean gertatu zirenak edota gerta zitezkeenak, eta…


OROIMINEZKO IGANDEAK, SENTIMENDUA ITURRI

Aurten, urte konfinatu honetan, liburu, disko eta sormen ederrak plazaratzen ari zaizkigu, gure idazleak, gure artistak ez baitaude lo, eta esperantzari leiho bat irekiz, sortzen eta plazaratzen jarraitzen dute, hori bai, ahal duten moduan. Sorlan…


IKER ÜTHÜRRALT ETA HARTZAREN SINBOLISMOA

Aurten, urtero Saran egiten den Idazleen Biltzarra irailaren 6ra gibelatua izan da, koronabirusaren aginduei jarraituz. Ez da urterokoa izan, bistan da, mahaien artean metro bateko tartea zegoen, eta barnean izateko musukoa edo maska beharrezkoa zen….


XERAR URRUTIA ETA SORGINEN GERRIKOA

Urruñan bada herritar bat betidanik euskararen eta euskal kulturaren saltsa guztietan ibili dena: Xerar Urrutia Jorajuria, 1959an sortua. Kantaria, kanta-egilea, idazlea… beste gauza askoren artean. Herriko ikastolan lehen lehendakaria, Berttoli kultura elkarteko sortzaileetako bat, Ziburuko…


POLA SALABARRIETA, ASKATASUNAREN PREZIOA

Pola Salabarrieta Rios 1795ean jaio zen, Granada Berrian, gaurko Kolonbia eta Venezuela hartzen zituen erregeorderrian. Jaiotzaren dataz eta herriaz zalantza ainitz ditugu, ez baitugu inolako jaio-agiririk ezagutzen. Badirudi Tenjo izeneko herrian bataiatu zutela, bertan azaldu…