Sendabelarrak botikatik – Pello Iturria Sarasibar

ASUNA

Asuna, Urtica dioica L. Urticaceae. Herri izen asko ditu: asuna, osina, atsunes, oxines, asoina eta abar. Larramendik (Diccionario trilingüe del castellano, vascuence y latín. Donostia.1745) dio landare honi osiña, osina, asuna deitzen zaiola. Jose María…


TXIKORIA-BELARRA

Txikoria-belarra, Taraxacum officinale, Weber, Asteraceae. Beste izenak ere baditu: diente de león, pixa-belarra, sorgin belarra, taraxacum, galkidea, lumabelarra, kardabera, amargón, mando-belarra, achicoria silvestre, meacamas, achicoria eta abar. Jose María de Lacoizquetak (Diccionario de los nombres…


ERREGALIZA

Erregaliza, Glycirriza glabra L. Fabaceae. Makilgoxoa, palodulce, regaliz de palo, regaliz, orozuz, alcanzuz eta beste herri-izenak ere baditu. Manuel Larramendik (Diccionario trilingüe del castellano, vascuence y latín. Donostia. 1745) gotxerroa deitzen dio, hau da, gozo…


BARATXURIA

Baratxuria, Allium sativum L. Alliaceae. Jose María de Lacoizquetak dio (Diccionario de los nombres euskaros de las plantas. Imprenta Provincial. Iruña. 1888) baratxuria bara (buru hitzatik eratorria) eta txuria hitzetatik datorrela, hau da, buru zuria…


LUPULUA

Lupulua, Humulus lupulus L. Cannabaceae. Lupulua, parra baten gisan, xirmendu luzeak dituen belar iraunkorra eta igokaria da. 2-5 metroko landarea. Xirmenduek laztasuna ematen dioten ile gogorrak dituzte azalean. Euskarrietan finkatzeko erabiltzen ditu. Lur azpian errizomak…


ORBURUA

Orburua, Cynara scolymus L. Asteraceae. Alcachofa deitzen zaio gaztelaniaz. Manuel Larramendik dio orburua edo orriburua orrien burua esan nahi duela, hau da, landarearen inbolukroa, jaten diren orriek osatzen dutena, alegia (Manuel Larramendi. Diccionario trilingüe del…


MENDA

Menda, Mentha spicata L. Lamiaceae. Menda hitza mintha hitz latinetik dator. Minta ninfa bat zen, Plutonen maitalea. Landare honen jatorria ez da ezagutzen. Afrikako iparraldea edo Asia izan daiteke. Aditu gehienek, hala ere, landarearen sorburua…


MIHILUA

Mihilua, Foeniculum vulgare Mill. Apiaceae. Landare honi izen desberdinez deitzen zaio, hala nola hinojo, cenojo, abrojo, migula, milo, anís, anís silvestre, perejil de gitano eta beste. Landare belarkara, iraunkorra, 250 zentimetro goierakoa izan daiteke. Erraboil…


ASTAKAMAMILA

Astakamamila, Santolina chamaecyparissus L. Asteraceae. Abrótano hembra deitzen zaio gaztelaniaz. Beste herri-izenak ere baditu: manzanilla, manzanilla del monte, manzanilla basta, mandokamamila, manzanilla de burro, manzanilla de pastor, té, manzanilla vulgar eta abar. José María de…


MAHATSONDOA

Mahatsondoa, Vitis vinifera L. Vitaceae. Lacoizquetak (Diccionario de los nombres euskaros de las plantas. Imprenta Provincial. Iruña. 1888) dio euskaraz matsa, edamatsa, ayena deitzen zaiola eta lapurteraz, machatia, aihena. Zenbait barietate ere aipatzen ditu: basa-matsa…