Gauza jakina da euskal inote edo inautea zahar-zaharra dela, aurre-historiatik datorkigun erritual zaharra, hain zuzen. Neguko solstiziotik udaberriko ekinoziora doan denboraldi hotz, luze eta hitsa, negu osoa hartzen duen aldia. Neguan, gizaki zaharra ama-lurraren leize-zuloetan…

Gure irainetan sexua ainitzetzan azaltzen da, batzuetan sexuaren aipamen hutsa egiteko, bestetan sexuarekin loturiko gorputz atal bat erabiltzen du zakarkeria edota ergelkeria adierazteko. Frangotan animaliekin nahasirik erabiltzen dugu, astoarekin eta zerriarekin, gehienbat. Zenbait lan tresna…

Gure arbaso zaharrek, laborantzatik bizi zirenez gero, gogoeta sakona egin zuten urteaz, urtaroez, egunaren eta gauaren aldizkatzeaz, biziaren gurpilaz, eguzkiak urtean zehar egiten duen ibilbideaz, ilargiaren aldiez, egutegiaz, emankortasunaz, jainko eta jainkosa zaharrez… Eta horrela…

Herri guztiek beren animalia totemikoak izan dituzte, eta euskaldunon artean hartza izan da mende luzeetan mirespen eta begirunea jaso dituena. Gure arbasoen gogoan hartza zen biziaren ametsa, etengabeko gurpil ibiltaria hobekien islatzen zituena. Neguan lotan…

Gauza jakina da atsotitza gizakia bezain zaharra dela, edota beste modu batez erranik, hitza bezain zaharra. Kultura guztietan, mintzaira guztietan agertzen zaizkigu halako erran zaharrak, jakituriaz beteriko mezu —ainitzetan errimatua— duten errefrauak. Euskaraz ere, horrelakoen…

Nafarroa Garaiko Baztanen, Basaburuan, Imozen, Larraunen, Burundan eta Arakil aldean bazen urte berriaren etorrerarekin loturiko errito bat, urtero errepikatzen zena. Gaur, tamalez, badirudi bakarrik Burundako Urdiain herrian egiten dela. Pena da, errito hau baita euskaldunok…

Neguko solstizioa edo neguburua hurbil daukagu. Eguzki zaharra akiturik eta indargabeturik dago, laster, 25ean, eguzki berria sortuko da, Eguberri izeneko jai solstizialaren tenorea izanen da. Bezperan, hau da, 24ko gauean, Olentzero Euskal Herriko herri guztietan…

Antzinatean, Europa osoan naturaren zikloekin loturiko sinesmen animistak zabalduta zeudenean, jai erritual ainitz egiten zituzten solstizio eta ekinozioetan, edota ilargiaren aldien ardatz ziren egunetan. Ilargi beteko gauetan ere horrelakoak egiten zituzten. Laborantzak indar handia hartu…

Martin Irigoien Dodegaraik XIX. mendean euskaldun ainitzek egiten zuten bidaiari ekin zion eta Lapurdiko Sara herritik Argentinara joan zen bizimodu hobe baten bila. Pobrea zen eta analfabetoa baina dirua egin zuen merkataritzako produktuen garraiorako antolatu…

Irailaren 16an eta 17an, Etxalarrek Karmen pastoralaren bi saioak jokatu zituzten. Ni larunbatekoan ez nintzen egon, baina entzun dudanez arrakasta handiaz jokatu zuten. Jendetza handiak Etxalarko karrikak, plazak eta ostatuak bete izan zituen egun osoz,…